Η αμφισβήτηση είναι στην καρδιά του εκσυγχρονισμού
Αν ο συνήθης ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από 80% νερό, δηλαδή 80% Η2Ο, ο οργανισμός του Γιώργου Πανταγιά είναι 80% εκσυγχρονισμός και Κεντροαριστερά. Πιο συγκεκριμένα είναι μια χημική ένωση που αποτελείται από δύο μέρη εκσυγχρονισμού και ένα μέρος Κεντροαριστεράς. Αυτό προκύπτει από την ανάγνωση του βιβλίου σε μια διαδρομή–περιπέτεια ιδεών, υπέρβαση ορίων και τειχών, νοσταλγία του μέλλοντος. Το υπόλοιπο 20% είναι Πειραιάς, Ολυμπιακός, Κρήτη, Ρέθυμνο και δύο, τρία άλλα στοιχεία που δεν θεωρώ σωστό να αποκαλύψω.
Με δυο λόγια ο εκσυγχρονισμός και η Κεντροαριστερά κυλούν στο αίμα του Γιώργου Πανταγιά. Αν θυμάμαι καλά συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στο υπουργείο Βιομηχανίας πολύ πριν αρχίσει να αναπτύσσει ταχύτητα το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα. Οι συναντήσεις μας τετ-α-τετ ή με άλλους μαζί πύκνωσαν μετά το Σεπτέμβριο του ’95 στα δωμάτια σκέψης όπου γεννιόταν η νέα συλλογικότητα του ‘96.
Ο Γιώργος Πανταγιάς, όπως έδειξαν τα πράγματα, είναι ταυτόχρονα σύμβουλος και παραβάτης δηλαδή φρόνιμος και άτακτος μαζί. Αναζητά, επιδιώκει και συχνά προκαλεί ρωγμές στο σύστημα. Εισάγει δαιμόνια και μετά διαβάζει τα ρεπορτάζ ή βλέπει τις εικόνες που σε ένα βαθμό έχει υφάνει. Αυτό στην Αγγλία το λένε spin doctor.
Η παραβατικότητα είναι συχνά χρήσιμη στην πολιτική λειτουργία του συστήματος. Η αναστάτωση που προκαλεί με συχνά μεγάλα –είναι η αλήθεια– περιθώρια λάθους και αστοχίας μπορεί υπό προϋποθέσεις να αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον. Η παραβατικότητα ως πολιτική τέχνη είναι στοιχείο ενός δυναμικού συστήματος που επιδιώκει νέες ισορροπίες. Άλλωστε ένας κόσμος απόλυτα προβλέψιμος είναι ένα κόσμος εντελώς πληκτικός και ανιαρός.
Γενικεύοντας θα έλεγα πως τα συστήματα της διακυβέρνησης χρειάζονται ελεγχόμενες δόσεις παραβατικότητας που ενεργοποιούν τον οργανισμό όπως περίπου συμβαίνει με λίγο αλκοόλ – ένα, δύο ποτήρια κρασί, δύο, τρεις ρακές, όχι περισσότερο. Άρα ελεγχόμενο πάθος, όπως λέμε Κεντροαριστερά ή δημοκρατικός σοσιαλισμός, δηλαδή και γκάζι και φρένο.
Με τον Γιώργο Πανταγιά ζήσαμε τη μάχη των εποχών στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ο γιος μου που ακούει χέβυ-μέταλ όταν του μιλώ για τη μάχη των πνευμάτων στη διαδοχή των εποχών μου θυμίζει τους στίχους ενός αγγλικού τραγουδιού «αυτό που αγαπάμε και μισούμε, αυτό που φιλάμε και σκοτώνουμε». Ίσως αυτό ακούγεται σκληρό όμως η αμφισβήτηση βρίσκεται στην καρδιά του εκσυγχρονισμού.
Γι’ αυτό προτείνω αυτό το τραγούδι ως σάουντρακ σε μια μελλοντική ταινία για τους εκσυγχρονιστές. Αναρωτιέμαι αν αυτό έκανε το πνεύμα του ’96, αποχαιρετώντας το ’81 ίσως και το ’74. Και αν κάτι τέτοιο μπορεί να κάνει το 2002 απέναντι στο πληγωμένο ’96. Η μάχη των πνευμάτων είναι κάτι πιο σύνθετο απ’ αυτό που συχνά επικαλούμαστε ως πάλη του καινούργιου με το παλιό.
Έξι χρόνια μετά μπορούμε να υποστηρίξουμε πως τα αποτελέσματα της πρωθυπουργίας Σημίτη ήταν και είναι θετικά και για τη χώρα και για το ΠΑΣΟΚ. Εκείνη η πολιτική μεταβολή έδωσε πνοή και ορμή στο ΠΑΣΟΚ. Καταφέραμε να κερδίσουμε δυο εκλογικές νίκες, το ’96 και το 2000. Πετύχαμε την ισότιμη ένταξη στην ΟΝΕ, βάλαμε μπροστά πολλές μεταρρυθμίσεις με κεντρική ιδέα το μείγμα σοσιαλισμού–εκσυγχρονισμού.
Σήμερα έξι χρόνια μετά, έχουμε μπροστά μας τον καθαρό στόχο της πραγματικής κοινωνικής σύγκλισης με ταχύτερη ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη και ασφάλεια.
Βιβλιοπαρουσίαση του πρ. υπουργού Γ. Πασχαλίδη στην εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη, στις 25 Απριλίου 2002