Σκίτσο του Ανδρέα Πετρουλάκη στην Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 27/4/2025
Του Γιώργου Πανταγιά
H ανταπόκριση στις ζωτικές ανάγκες κάθε εποχής, επιτυγχάνεται με την αξιοποίηση των προσφερόμενων δυνατοτήτων και ευκαιριών. Και πρωτίστως με τις τεχνολογικές καινοτομίες και επιστημονικές ανακαλύψεις. Έτσι άλλωστε διασφαλίζεται η κοινωνική πρόοδος και ευημερία. Οι προηγμένες χώρες το πιστοποιούν. Η ανάπτυξη τους στηρίζεται στην επίγνωση, πως η εναρμόνιση τους με τις διαρκώς μεταβαλλόμενες εξελίξεις και συνθήκες, διανοίγει ευοίωνες προοπτικές. Κάτι που καθιστά απαραίτητη την αποκόλληση από τις συνταγές του παρελθόντος.
Tο κυριότερο δε, μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε, πως για να πάμε μπροστά χρειάζονται νέα εργαλεία, τη στιγμή που τα παλιά αποδεικνύονται ακατάλληλα και ανεπαρκή. Με την υιοθέτηση δε βιώσιμων αναπτυξιακών υποδειγμάτων, βελτιώνεται αισθητά η ποιότητα ζωής των πολιτών. Ασφαλώς οι προτεραιότητες ακόμη και τα προτάγματα, δεν είναι σε όλες τις περιόδους στατική υπόθεση. Στο χώρο της Δυτικής Ευρώπης για παράδειγμα, αρκετές δεκαετίες πριν είχε προταχθεί η αναγκαιότητα του κοινωνικού κράτους.
Στον σημερινό όμως ταραγμένο κόσμο προστίθενται νέες προτεραιότητες, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα οξυμένα προβλήματα, που προκαλούν τα κορεσμένα και ξεπερασμένα πλέον αντιαναπτυξιακά μοντέλα. Αλλά και τα αδυσώπητα οικονομικά συμφέροντα, ολιγαρχών επιχειρηματιών. Αποκαλυπτικά είναι τα όσα συμβαίνουν στην Αμερική, μετά την επικράτηση του μεγιστάνα νέου Προέδρου Τραμπ.
Το πρώτο το οποίο βρήκε να κάνει στον ορυμαγδό των διαταγμάτων που προώθησε, ήταν η αποχώριση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Μια συμφωνία που επιβάλλει την υποχρέωση στις χώρες που συμμετέχουν, να έχουν τις δικές τους εθνικά καθορισμένες συνεισφορές στον περιορισμό εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Mάλιστα με το περιβόητο σλόγκαν του «Τρύπα μωρό, τρύπα» άνοιξε διάπλατα το δρόμο για τη διεύρυνση των εξορύξεων ορυκτών καυσίμων, δίνοντας κυρίαρχο ρόλο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Ζώντας τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, εύλογο είναι η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η προστασία του περιβάλλοντος, η ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας, να έχουν αναδειχθεί εκ των πραγμάτων σε στρατηγικούς στόχους των προηγμένων κοινωνιών. Αυτονόητες προτεραιότητες για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Εξάλλου δεν υπαγορεύονται μόνο από τις πρωτοφανείς κλιματικές αλλαγές, αλλά και από τις γεωστρατηγικές μεταβολές, που καθημερινά συντελούνται μπροστά στα μάτια μας.
Οι πάντες πλέον γνωρίζουν ακόμη και ενστικτωδώς, πως οι δρόμοι για την πρόοδο είναι πλέον ναρκοθετημένοι. Η αποφυγή των κινδύνων καθιστά απαραίτητη την υιοθέτηση ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου, που θα στηρίζετε στα συγκριτικά γεωφυσικά μας πλεονεκτήματα. Τα προβλήματα τα οποία έχουν προκύψει, δεν αντιμετωπίζονται με τις συνταγές του παρελθόντος. Αλλά ούτε με την μετακύλιση της επίλυσής τους σε βάθος χρόνου. Και πολύ περισσότερο με το ανάθεμά τους.
Όταν τα δεδομένα της ζωής μας αλλάζουν, η κοινή λογική επιτάσσει την ανάγκη αλλαγής και του τρόπου διαχείρισης. Άλλωστε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης τις βιώνουμε πλέον στο πετσί μας. Οι αβίωτες θερμοκρασίες, οι ανεξέλεγκτες πλημμύρες, οι πρωτοφανείς ξηρασίες, δείχνουν με τον πιο έντονο τρόπο την τραγική επιβάρυνση του κλίματος. Δεν πρόκειται για υπέρμετρη ανησυχία. Πόσο μάλλον για φαντασίωση. Απεναντίας συνιστούν μια σκληρή πραγματικότητα την οποία δεν νοείται να προσπεράσουμε. Είτε σφυρίζοντας αδιάφορα. Είτε καταφεύγοντας σε συνταγές που τη δημιούργησαν. Τώρα που βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή, είναι μονόδρομος η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η προστασία του περιβάλλοντος, η ενεργειακή ασφάλεια.
Τη ζωτική αυτή επιδίωξη καθιστούν επιτακτική ανάγκη, τόσο την άκρως επιζήμια αναδίπλωση της Αμερικής έπειτα απ’ την επικράτηση του Τράμπ, όσο και από τον πόλεμο της Ρωσίας του Πούτιν στην Ουκρανία. Κοινός τόπος και των δύο, είναι η εξυπηρέτηση των αλόγιστων συμφερόντων τους. Ο σκληρός ανταγωνισμός τους στο ενεργειακό πεδίο, δεν είναι τίποτα άλλο από τη διασφάλιση των προνομίων τους. Μέλημά τους είναι η μονοκρατορία των ορυκτών καυσίμων. Εξ ου και συγκροτούν ένα άτυπο μέτωπο καταπολέμησης εκείνων των πολιτικών που πρεσβεύει η ανεπτυγμένη Ευρώπη. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι, ότι στο πρόσωπο της Δύσης βλέπουν τον θανάσιμο εχθρό.
Με τα όσα συμβαίνουν την περίοδο αυτή στη διεθνή σκηνή, οι προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες αναδεικνύονται σε προνομιακούς συμμάχους για την ουσιαστική μεταβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη, ενισχύοντας περαιτέρω το ενεργειακό τους μείγμα. Όπως ήδη φαίνεται οι εξελίξεις επιδρούν δραστικά. Αφήνοντας στην άκρη τις χρόνιες αυταρέσκειες, τις αδράνειες, αλλά και τις λανθασμένες επιλογές τους, σημαντικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιούν ουσιαστική στροφή στην αποκαλούμενη πράσινη μετάβαση, αξιοποιώντας το ενεργειακό τους δυναμικό.
Η επένδυση στην αιολική ενέργεια βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των προσπαθειών τους. Οι αδειοδοτήσεις μέσω κρατικών διαγωνισμών τρέχουν με ταχύ ρυθμό από οποιαδήποτε άλλη χρονιά. Αξιοσημείωτο είναι, ότι η Γερμανία ήταν η χώρα που μέσα στο 2024, εγκατέστησε τα περισσότερα αιολικά πάρκα, πάνω από 4 GW. Εξίσου σημαντικές είναι και οι επιδόσεις άλλων χωρών, φτάνοντας στο σημείο το μέσο συνολικό ευρωπαϊκό μερίδιο αιολικής ενέργειας στην κατανάλωση ηλεκτρισμού στην Ευρώπη το 2024, να είναι στο 19%. Μάλιστα η Δανία με το 56%, έχει αναδειχθεί πρωτοπόρα δύναμη. Την ίδια στιγμή στην Ελλάδα τον προηγούμενο χρόνο, η αιολική ενέργεια παρήγαγε το 24,4 % της εγχώριας ηλεκτροπαραγωγής.
Παρόλα αυτά ο απογαλακτισμός από τα ρυπογόνα και ακριβά ορυκτά καύσιμα, άνθρακα, πετρέλαιο, αέριο, παραμένει ένα ανοικτό στοίχημα για τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες και για την Ελλάδα. Οι θιασώτες τους, δεν έχουν καταθέσει τα όπλα. Ούτε πρόκειται να εγκαταλείψουν τον τιτάνιο αγώνα τους εναντίον της πράσινης ανάπτυξης. Αξιοποιώντας την ενεργειακή κρίση, που έχει προσλάβει οξείες διαστάσεις, καθώς και τον αυξανόμενο γεωστρατηγικό ανταγωνισμό, καταφεύγουν σε όλα τα μέσα για να επιβραδύνουν τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο παρόν και μέλλον.
Το μεγάλο κύμα του πλουτολαϊκισμού του Τραμπ, που σαρώνει τα πάντα, αλλά και η επικίνδυνη και ανεξέλεγκτη επιθετικότητα του Πούτιν, που ονειρεύεται την αυτοκρατορική Ρωσία, αν κάτι δείχνουν είναι πως μεταξύ άλλων και οι δύο παίζουν τα ρέστα τους, ως σκληροί και αδίστακτοι θεματοφύλακες των ορυκτών καυσίμων. Οι διάφοροι δε φωστήρες στη χώρα μας, οι οποίοι υιοθετούν απαίδευτα τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, πέρα από ότι αυτές είναι εξαιρετικά κοστοβόρες και χρονοβόρες, εσκεμμένα αποσιωπούν την επιβάρυνση που προκαλούν στην κλιματική κρίση, επιτείνοντας περαιτέρω τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Η καταπολέμηση της υστέρησης και της υπανάπτυξης επιβάλλει την αναζήτηση και τη χάραξη νέων δρόμων, υιοθετώντας τη στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης, για καθαρή και φθηνή ενέργεια.