Εφημερίδα Έθνος
14 Μαρτίου 1999
Το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ καλείται να αντιμετωπίσει ένα θέμα μείζονος σημασίας: Να συζητήσει το πέρασμα μας σε μια νέα ιστορική περίοδο. Η αλλαγή της χιλιετηρίδας είναι το γεγονός που συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο την εποχή μας: Ο πολιτισμός δημιούργημα της βιομηχανικής επανάστασης κλείνει τον κύκλο του και παραχωρεί τη θέση του στον πολιτισμό της ηλεκτρονικής-τεχνολογικής επανάστασης. Η πολιτική, το περιεχόμενό της, οι όροι και οι συνθήκες άσκησής της μεταβάλλονται πλέον άρδην και προσαρμόζονται στην παγκοσμιοποίηση, στα νέα συστήματα επικοινωνίας και ελέγχου. Το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να πάρει αποφάσεις και να προχωρήσει στη λήψη πρακτικών μέτρων που θα αποδεικνύουν την ικανότητά μας να συλλαμβάνουμε και να ερμηνεύουμε τα μηνύματα των καιρών.
Μέχρι τώρα αναρωτιόμαστε γιατί χάνουμε την επαφή με τις νεώτερες γενιές…Αναρωτιόμαστε γιατί η κοινωνία αντιμετωπίζει με περιφρόνηση τις διαμάχες ανάμεσα στο κράτος και τις συντεχνιακές ομάδες ορισμένων κλάδων. Αναρωτιόμαστε γιατί οι τεχνικές και οι μέθοδοι που γνωρίζαμε μέχρι τώρα για να διαχειριζόμαστε την Κοινή Γνώμη και να επικοινωνούμε με το εκλογικό σώμα, μοιάζουν αναποτελεσματικές. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά έχουν πολλές και διαφορετικές πτυχές, έχουν όμως και κάτι κοινό. Οι τεχνικές μας κάλυπταν τις ανάγκες μιας άλλης εποχής, ενός άλλου εκλογικού σώματος.
Το ΠΑΣΟΚ συμπεριφέρεται δημόσια με τέτοιο τρόπο που δίνει την εντύπωση και στον πιο καλοπροαίρετο παρατηρητή ότι από αυτή την ηλεκτρονική επανάσταση δεν έμαθε τίποτε άλλο εκτός από τις δισκέτες των υπολογιστών με τα ονόματα των μελών του. Κι όμως αυτό δεν είναι αλήθεια… Αδικούμε, με τη δημόσια εικόνα, τον εαυτό μας. Με τις δικές μας ενέργειες προκαλούμε τον κόσμο, που θεωρεί την τεχνολογική-ηλεκτρονική επανάσταση πύλη για την είσοδό του σε μια νέα εποχή και όχι νέα μέθοδο εξαπάτησης. Μερικές στιγμές νομίζεις ότι τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ μιλούν για το Συνέδριο σαν να είναι υπόθεση κάποιας ομάδας Ροβινσόνων σ’ ένα απομονωμένο νησί της Καραϊβικής…
Το ΠΑΣΟΚ καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο κόμμα κατόρθωσε να ανταποκριθεί στην εποχή του, να οδηγήσει την Ελλάδα στο κλείσιμο του αιώνα, στο τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Τώρα, όμως πρέπει να εκπληρώσει ένα πιο δύσκολο καθήκον: Πρέπει να αλλάξει για να βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο των σύγχρονων προβληματισμών, στην αιχμή των διεργασιών που θα χαράξουν τη νέα εποχή. Και αυτό γιατί ότι δεν αλλάζει πεθαίνει.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας της αλλαγής που χρειάζεται το κόμμα μας; Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί σε πολλά επίπεδα.
- Στο κοινωνικό επίπεδο, το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να στραφεί στις νέες κοινωνικές ομάδες που αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις του νέου πολιτισμού. Να αποκαταστήσει την επαφή του με τα νέα υποκείμενα της κοινωνικής ανάπτυξης. Να εντάξει στις γραμμές του τα πιο δυναμικά στοιχεία που δημιουργεί η ηλεκτρονική επανάσταση.
- Στο επίπεδο των ιδεών θα πρέπει να αναπτύξει μια νέα θεωρία ικανή να συλλάβει τις αλλαγές που πραγματοποιούνται γύρω του και μακριά του.
- Στο πολιτικό επίπεδο, χρειάζεται να προχωρήσουμε θαρραλέα στη συγκρότηση του πολιτικού φορέα ο οποίος θα μπορεί να ηγεμονεύσει στην εποχή των μεγάλων οικονομικών και πολιτικών ολοκληρώσεων που αποκτούν πια ηπειρωτική διάσταση. Που θα μπορέσει να παρέμβει στις διεθνοποιημένες διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Με πύλη την Οικονομική και Νομισματική Ένωση περνάμε από την περιφέρεια της Ευρώπης προς το κέντρο της. Οι αλλαγές στην οικονομία, στα θεμέλια της παραγωγικής διαδικασίας και στην οργάνωση του χρόνου μεταφέρουν τους δημιουργούς γνώσης και πληροφορίας στο κέντρο της κοινωνίας.
Στο χώρο της πολιτικής το Κέντρο εκ των πραγμάτων αποκτά μια νέα καίριας σημασίας θέση μέσα στο νέο πολιτικό και ιδεολογικό περιβάλλον. Το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να καλύψει ακριβώς αυτόν το χώρο, το χώρο του Κοινωνικού Κέντρου ώστε να πρωτοστατήσει στις πολιτικές διεργασίες και εξελίξεις της νέας περιόδου. Ποια πολιτική στρατηγική μπορεί να μας φέρει με επιτυχία στη νέα ιστορική εποχή; Μόνο η στρατηγική της ρήξης με τα μικρά κατεστημένα, αυτά που εμποδίζουν την πρόοδο, της ρήξης με τις παλιές συνήθειες και αντιλήψεις. Μπροστά μας υπάρχει μια μόνο λύση: Η στρατηγική της καινοτομίας, όπως συνηθίζει να λέει ο Άντονυ Γκίντενς
Μέχρι τώρα αποδίδαμε ιδιαίτερη σημασία στη συνέχεια, κάτω από το βάρος της ανησυχίας για τις σχέσεις μας με τα παραδοσιακά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας καθώς και λόγω του βάρους που έχει στη σκέψη μας η ανάμνηση ενός λαμπρού παρελθόντος. Τώρα θα χρειαστεί να ανανεώσουμε το ενδιαφέρον μας για το καινούριο και να δώσουμε εκεί την έμφαση.
Η νέα ηλεκτρονική εποχή δημιουργεί στην κοινωνία νέες ιεραρχήσεις, νέες προτεραιότητες, νέες δυναμικές. Η δράση των νέων τεχνολογικών και κοινωνικών παραγόντων οδηγεί στην κατάργηση των παλαιών πολιτικών συστημάτων και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την οριστική υπέρβαση της σημερινής κομματικής συγκρότησης. Η ιδεολογία, η κουλτούρα και η πολιτική πρακτική που χαρακτηρίζουν τα σημερινά κόμματα είναι σήμερα πια κατάλοιπα μιας άλλης εποχής. Οι ταυτότητες και οι σημαίες που γνωρίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες ασκούν ακόμη τη γοητεία τους αλλά ουσιαστικά στερούνται περιεχομένου. Δεν μπορούν να δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που προκύπτουν από τις νέες τεχνολογίες, ούτε να τις αξιοποιήσουν προς όφελος της κοινωνίας και το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζει όλη την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή.
Σήμερα μιλάμε για την τηλεϊατρική, το ηλεκτρονικό εμπόριο, για τα ηλεκτρονικά συστήματα τραπεζικών συναλλαγών, για την ηλεκτρονική επικοινωνία, κ.ο.κ. Τα ψηφιακά συστήματα ανταλλαγής δεδομένων αποκτούν κυρίαρχη θέση στις κρίσιμες λειτουργίες της κοινωνίας. Το νέο πολιτικό σύστημα θα προκύψει είτε το θέλουμε είτε όχι. Θα προκύψει γιατί η ανθρωπότητα πρέπει να αξιοποιήσει αποτελεσματικά τις νέες δυνατότητες αλλά και να ελέγξει τους νέους κινδύνους που την απειλούν. Οι εξελίξεις ξεπερνούν τη θέλησή μας. Το ερώτημα αφορά λοιπόν τη δική μας ικανότητα να προσαρμοστούμε στους ρυθμούς των αλλαγών που συντελούνται.
Η παρέμβασή μας πρέπει να οργανωθεί με τρόπο που να εξασφαλίζει την ανάπτυξη και ταυτόχρονα να διασφαλίζει το δημοκρατικό έλεγχο όλων αυτών των συστημάτων παραγωγής γνώσης, πλούτου και ισχύος.
Στο χώρο της πολιτικής η πρόοδος και η συντήρηση ανασυντάσσονται γύρω από νέα πραγματικά δεδομένα, γύρω από νέες προσδοκίες και οράματα. Το ίδιο συμβαίνει στους πολιτικούς θεσμούς. Οι πολίτες απελευθερώνονται εκ των πραγμάτων, μέσα από τα κόμματα, από τις δεσμεύσεις που είχαν μέχρι πρόσφατα και τις θεωρούσαν αξεπέραστες. Η αποδιοργάνωση της Νέας Δημοκρατίας δεν οφείλεται στις αιτίες που μνημονεύονται συνήθως, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι η σημερινή ηγετική της ομάδα θέλει να την κρατήσει σταθερά στην περιφέρεια. Αντίθετα, αν το ΠΑΣΟΚ διατηρεί κάτι από τη λάμψη του αυτό είναι αποτέλεσμα των επιλογών του Κώστα Σημίτη, που προσπαθεί σταθερά να οδηγήσει στο κέντρο της Ευρώπης και της κοινωνίας, όλες εκείνες τις δυνάμεις που βλέπουν μπροστά.
Οι διαφορετικές κατευθύνσεις διαμορφώνουν και διαφορετικές προοπτικές. Η Ν.Δ. με τη σημερινή μορφή της δεν έχει μέλλον. Από την άλλη πλευρά, το ΠΑΣΟΚ σίγουρα θα ηγεμονεύσει στη νέα ιστορική εποχή, αν κατορθώσει να διαμορφώσει έγκαιρα μια νέα φυσιογνωμία. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα που θα είναι φορέας ιδεών και στρατηγικών για μια σύγχρονη κοινωνία. Ενα κόμμα που θα μπορεί να καθιερώσει τις αναγκαίες νέες πολιτικές πρακτικές.
Απαντήσεις δεν υπάρχουν σήμερα έτοιμες. Η δημοκρατία στην εποχή της ηλεκτρονικής επανάστασης…Η διαδικασία λήψης κυβερνητικών αποφάσεων… Η διαχείριση της οικονομίας… Όλα αυτά είναι τίτλοι στα κεφάλαια που γράφει η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια.
Το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι μόνο κόμμα ηρωικών βιωμάτων, κόμμα του χθες ή της απλής αντιδεξιάς συσπείρωσης. Είναι ζωτική ανάγκη να γίνει το ασφαλές πολιτικό όχημα προς τη νέα εποχή. Και αυτό γιατί οι μάχες που καλούμαστε να δώσουμε, δεν είναι γι’ αυτά που έφυγαν, αλλά γι’ αυτά που έρχονται.
Η αναδιάταξη του πολιτικού συστήματος, είναι δικό μας έργο, γνωρίζοντας ότι οι οριζόντιες γραμμές που διαπερνούν όλους τους κομματικούς χώρους διαμορφώνουν νέες συναινέσεις και νέες αντιθέσεις. Σε μια εποχή που η ελπίδα βυθίζεται, η μόνη νέα ήπειρος που εκπροσωπεί το εγχείρημα Σημίτη, πρέπει και μπορεί να συγκεντρώσει γύρω του όλες τις δυνάμεις που θα δημιουργηθούν στο μέλλον ανεξάρτητα από την κομματική και πολιτική τους καταβολή.
Η ίδρυση ενός διαρκούς Φόρουμ επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, ιδεών όλων, των μεταρρυθμιστικών και εκσυγχρονιστικών δυνάμεων είναι ένα πρώτο βήμα στη διαμόρφωση θεσμών που θα επιτρέψουν σε όλες τις προοδευτικές δυνάμεις της εποχής μας να βρουν κοινούς κώδικες επικοινωνίας. Η διαμόρφωση νέων πολιτικών, ικανών να μας φέρουν πιο κοντά στην πραγματικότητα που διαμορφώνεται γύρω μας, θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου διαλόγου. Το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είναι το καταλληλότερο όργανο για να πάρει την απόφαση για τη δημιουργία αυτού του Φόρουμ. Έτσι, θα φανεί ότι το κόμμα μας συλλαμβάνει τα μηνύματα της εποχής και προσπαθεί να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες στο μέγιστο δυνατό βαθμό.