Εφημερίδα Το Βήμα
4 Ιουνίου 2000
«Περισσότερο από κάθε άλλη ανθρώπινη δράση, η πολιτική πρέπει να απαντά με θάρρος στην πρόκληση του μέλλοντος». Έτσι ξεκινούσε το άρθρο του «Για μια προοδευτική διακυβέρνηση στον 21ο αιώνα» ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης σε αυτή την εφημερίδα την προηγούμενη Κυριακή.
Πράγματι, πριν από κάθε άλλη αναφορά στο νόημα ή τις προσδοκίες που θέτει η Συνάντηση της διεθνούς Κεντροαριστεράς στο Βερολίνο, αυτό που πρέπει –κατά τη γνώμη μας- να τονιστεί είναι η ανάγκη επαναβεβαίωσης της πρωτοκαθεδρίας της Πολιτικής!
Από αυτή τη σκοπιά, λοιπόν, η συνάντηση του Βερολίνου είναι εξόχως σημαντική, πέρα και πριν από τα όποια άμεσα ή έμμεσα αποτελέσματά της. Κι αυτό γιατί, έστω σημειολογικά για την ώρα, υπογραμμίζει την επιθυμία και την απόφαση (;) των πολιτικών ηγετών να διεκδικήσουν την ουσία της πολιτικής: δηλαδή το δικαίωμα καθορισμού του μέλλοντος!
Κατά τη γνώμη μου, ο μεγαλύτερος κίνδυνος σήμερα δεν είναι η «παγκοσμιοποίηση», η υπέρβαση των εθνικών κρατών, οι νέες ανισότητες, η καταστροφή του περιβάλλοντος κ.λπ, αλλά κυρίως η μονιμοποίηση της υποτελούς θέσης της Πολιτικής έναντι της οικονομίας και της τεχνολογικής και επιστημονικής ανάπτυξης! Η υπαγωγή της σε κάθε λογής ντετερμινισμούς!
Η πολιτική, με άλλα λόγια η δυνατότητα των ανθρώπων να καθορίζουν το μέλλον τους με βάση τις αξίες τους και όχι υποτασσόμενοι παθητικά στην οικονομία ή την «πρόοδο» της επιστήμης και της τεχνολογίας, είναι κατά τη γνώμη μου η μέγιστη αξία!
Πρέπει λοιπόν άμεσα να αντιστραφεί η σημερινή τάση που την θέλει θεραπαινίδα της οικονομίας και ασθμαίνοντα ακόλουθο της επιστημονικοτεχνικής προόδου.
Η Πολιτική δεν πρέπει να είναι κάποιος αυτόματος πιλότος που οδηγεί το σκάφος της οικονομίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά ο πραγματικός καπετάνιος.
Τέλος, η ανάγκη της πολιτικής, εκτός των άλλων, υπαγορεύεται και από την ιστορική αποσύνδεση Επιστήμης και Ηθικής. Αυτή η διαπίστωση δεν πρέπει ασφαλώς να μας οδηγήσει σε μηδενιστικές θέσεις απόρριψης του Διαφωτισμού ή σύγχρονες μορφές λουδισμού (που εσχάτως εμφανίζονται και στη χώρα μας υπό την μορφή της καθ΄ ημάς Ανατολής).
Ο ορθολογισμός δεν είναι η πηγή των κακών, αλλά η μεγαλύτερη κατάκτηση της ανθρωπότητας!
Βεβαίως, η απόφαση καθορισμού του μέλλοντος δεν μπορεί να γίνεται ερήμην της «δύναμης των πραγμάτων», δηλαδή των δεδομένων που δημιουργούν οι παράγοντες που προαναφέραμε.
Έτσι, η απάντηση στα σημερινά «αδιέξοδα» και προβλήματα που θέτει η συνεπάγεται η νέα εποχή, η παγκοσμιοποίηση κ.λπ. δεν είναι η νοσταλγία, η επιστροφή στο παρελθόν, στην παράδοση, σε κάποιες μυθικές αγνές ρίζες!
Επομένως, να δεχτούμε τις προκλήσεις της νέας εποχής γιατί οι βασικές της παράμετροι όπως π.χ. η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας «δεν είναι δίλημμα, είναι μια μη αντιστρέψιμη πραγματικότητα».
Όμως, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, να θέσουμε –πολιτικά- προτεραιότητες: π.χ. δεν είναι δυνατόν να μη θεσμοθετηθεί ο δημοκρατικός και κοινωνικός έλεγχος της χρήσης των επιστημονικών κατακτήσεων ή των αποτελεσμάτων της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας!
Ανάμεσα, λοιπόν, στα μη αντιστρέψιμα δεδομένα της εποχής μας από τη μια και στην πολιτική «βούληση» καθορισμού του μέλλοντός μας από την άλλη κινείται και πρέπει να κινείται η προοδευτική σκέψη και πολιτική.
Ο φιλελευθερισμός, από την άλλη, κινείται στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση: αποδεχόμενος την απόλυτη πρωτοκαθεδρία των «πραγμάτων», της οικονομίας, θέλει την κοινωνία στην υπηρεσία της αγοράς. Εμείς επιθυμούμε και πρέπει να βρούμε τρόπους ώστε να κάνουμε πραγματικότητα το εντελώς αντίθετο: να θέσουμε την αγορά, αυτή τη μεγάλη ιστορική κατάκτηση στην υπηρεσία της κοινωνίας.
Από αυτή την εξέλιξη οι μόνοι που δεν έχουν να χάσουν τίποτα είναι όλοι οι παραγωγικοί, οι εργαζόμενοι έλληνες, για νάρθουμε στα δικά μας. Αντίθετα, έχει να χάσει πολλά ολόκληρο το … αρχιπέλαγος των σφετεριστών του κοινωνικού προϊόντος και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι, οι οποίοι δεν είναι σίγουρο ότι κινούνται μόνο στο δεξιό άκρο του πολιτικού τοπίου…