Άγγελος Στάγκος
Καθημερινή , 24-11-2016
Ζούμε σε εποχή έντονων σεισμικών δονήσεων και με απρόβλεπτες συνέπειες στη διεθνή πολιτική σκηνή. Οι ενδείξεις των αναταράξεων ήταν ήδη αισθητές, καθώς η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ είναι φανερό ότι λειτουργεί ως καταλύτης και επιταχύνει τις εξελίξεις, δημιουργώντας νέο σκηνικό στον πλανήτη. Αυτά που θα ακολουθήσουν σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο θα διαμορφώσουν το καινούργιο σκηνικό και μένει να δούμε πόσα και ποια στοιχεία από το παλιό θα διατηρηθούν ή σε ποια έκταση θα ανατραπεί. Προς το παρόν, τα «μεγάλα παιδιά» του παγκόσμιου γεωστρατηγικού παιχνιδιού παρακολουθούν πολύ προσεκτικά τα προκαταρκτικά βήματα του νέου «πλανητάρχη» –πριν ακόμη πάρει την εξουσία στα χέρια του–, αλλά ήδη ο ίδιος φροντίζει να δίνει μία γεύση όσων πρόκειται να ακολουθήσουν. Είτε με τα πρόσωπα που επιλέγει σε επιτελικές θέσεις είτε με διάφορες εξαγγελίες.
Η αλήθεια είναι ότι στην Ευρώπη η επέλαση του λαϊκισμού είχε ήδη στρώσει τον δρόμο πριν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ. Το Brexit, η μεγάλη άνοδος της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, η κατάληψη της εξουσίας από ακραία εθνικιστικά κόμματα στην Ουγγαρία και την Πολωνία, η παρουσία των ακροδεξιών μια ανάσα από την εξουσία στην Αυστρία, η απειλή που ακούει στο όνομα Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία, ο αυταρχισμός του Ερντογάν στην Τουρκία, η εκλογή του δίδυμου Τσίπρα – Καμμένου στην Ελλάδα προϋπήρξαν της νίκης του Τραμπ με κοινή βάση τον λαϊκισμό, ασχέτως των αιτίων και των εργαλείων που τον βοήθησαν και τον βοηθούν ή του προσωπείου με το οποίο εμφανίζεται σε κάθε χώρα. Η επόμενη κατάσταση θα προκύψει από το δημοψήφισμα στην Ιταλία και τις εκλογές στην Αυστρία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, με την ελπίδα ότι στις δύο τελευταίες θα επικρατήσουν ο Φιγιόν (ή ο Ζιπέ) και η Μέρκελ αντίστοιχα.
Αντιληπτό ή όχι, όλα αυτά επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό το πολύ θολό, άλλωστε, μέλλον της Ελλάδας. Της Ελλάδας που βρίσκεται από χρόνια στη δίνη της γνωστής παραμέτρου που λέγεται οικονομική κρίση και επιπλέον καλείται τώρα να πορευθεί ανάμεσα στις ακαθόριστες μεταβλητές «διαθέσεις Ερντογάν«, «Κυπριακό», «προσφυγικό», «αυριανή εικόνα Ευρώπης», «σχέσεις Δύσης – Ρωσίας» και βεβαίως «Τραμπ». Τα πάντα βρίσκονται στον αέρα σε αυτή τη συγκυρία για την Ελλάδα και κανείς δεν είναι σε θέση να πει με σιγουριά ποιο θα είναι το αύριο για τη χώρα. Ο πολιτικός αναβρασμός που παρατηρείται (σύγκληση κοινοβουλευτικών ομάδων Σύριζα, Ν.Δ., Ποταμιού χθες, νέες κινήσεις στον κεντρώο χώρο, αναζήτηση κατεύθυνσης στο ΠΑΣΟΚ) σημαίνει ασφαλώς αναγνώριση της αβεβαιότητας και των αδιεξόδων, σημαίνει όμως επίσης και πιθανή αίσθηση ότι οι επόμενες εκλογές μπορεί να μη βρίσκονται τόσο μακριά, όπως πριν από μερικές εβδομάδες φαίνονταν. Ο Αλέξης Τσίπρας, απευθυνόμενος στους βουλευτές του, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο εκλογών αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις και η αξιολόγηση.
Η ουσία όλων αυτών, τόσο στο διεθνές περιβάλλον όσο και στο εσωτερικό, είναι ότι η ανευθυνότητα, ως έννοια και πρακτική, στην Ελλάδα έχει εξαντλήσει τα όριά της, αν δεν τα έχει ξεπεράσει από καιρό. Είναι τέτοια η ρευστότητα και η αοριστία που χαρακτηρίζει τον κόσμο σήμερα, τόσα τα προβλήματα και οι κίνδυνοι που πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπιστούν, ενώ η χώρα βρίσκεται στο ναδίρ της, που είναι απόλυτη ανάγκη να βρεθούν ψίχουλα σοβαρότητας για να επιβιώσει. Είτε γίνουν γρήγορα οι εκλογές είτε όχι. Η κοινή γνώμη ίσως να μην το καταλαβαίνει, αλλά δεν υπάρχει συγχωροχάρτι για τα κόμματα αν δεν αντιλαμβάνονται τις ευθύνες τους. Είτε λέγονται ελίτ είτε αυτοπροσδιορίζονται πρωτοπορία του λαού, χρέος έχουν να κρατήσουν τη χώρα στην επιφάνεια.