Νίκος Βατόπουλος
Η Καθημερινή, 16/05/2021
Η σχέση των Ελλήνων με την Ακρόπολη είναι σχέση βαθιά καταγωγική, υπαρξιακή, σχέση οιδιπόδεια και σχέση ακλόνητη. Αντίθετα με τη σχέση που έχει ο καθένας με οποιοδήποτε μνημείο εθνικής εμβέλειας ή με οποιαδήποτε κοιτίδα προσωπικής καταβολής, η Ακρόπολη υπερίπταται σε μια ζώνη του φαντασιακού, συναιρεί ποικίλα βιώματα, περιθωριοποιεί κοινωνικές διαφορές, αυτοπροσδιορίζεται απυρόβλητη και άσπιλη.
Αυτή η κληροδοτημένη εικόνα του καθαρού μνημείου, όπως προέκυψε το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, έχει δοκιμαστεί πολλές φορές τόσο ως προς την αντοχή της όσο και ως τη συσπειρωτική δύναμή της. Η Ακρόπολη συμβολίζει πολύ περισσότερα από όσα εκ πρώτης όψεως φανταζόμαστε, και όσον αφορά την Αθήνα είναι δεμένη μαζί της με ομφάλιο λώρο. Η Ακρόπολη γέννησε τη νεότερη Αθήνα. Η Αθήνα οργανώθηκε, επεκτάθηκε, ενηλικιώθηκε γύρω και χάρη στην Ακρόπολη. Σε αυτήν οφείλει την εικόνα της, την αίγλη της, τη διπλωματική ισχύ της, την υπαρξιακή της αγωνία. Ταυτόχρονα, ακριβώς λόγω της γενεσιουργού σχέσης ανάμεσα στην Ακρόπολη και στην πόλη των Αθηνών, και κατ’ επέκταση με τη νεωτερική ιδέα του νέου ελληνικού κράτους, καθετί που πηγάζει από τη διασάλευση αυτού του θεμελιώδους συμβολισμού προκαλεί τριγμούς, εντάσεις, προσωπικούς και συλλογικούς κραδασμούς.
Η Ακρόπολη είναι ένα μνημείο-προθήκη, με άυλο εκτόπισμα που υπερβαίνει την υλική υπόστασή του και την πνευματική ακτινοβολία του. Είναι ένα μνημείο προβολών, εμμονικών και φαντασιακών, ένα μνημείο συνεκτικότητας, συμπερίληψης, περηφάνιας. Ολες οι στρώσεις της αθηναϊκής ιστορίας έχουν αφήσει ίζημα, ίχνη, θραύσματα, ακόμη και αν είναι πλέον όλα αυτά αόρατα, διαλυμένα, καταχωνιασμένα, μιαρά, εξοβελιστέα. Η Ακρόπολη συμπεριλαμβάνει όσα άλλοι εξαιρούν, η Ακρόπολη επιδρά συμφιλιωτικά και αποσχιστικά, ενώνει και διαιρεί, ακριβώς λόγω της ισχυρής και ακατάλυτης γενεσιουργού δύναμής της.
Η ιδέα της νεότερης Ελλάδας ως ενός σύγχρονου έθνους ορίζεται από τον συμβολισμό της Ακρόπολης, που είναι ισχυρότερος των επιμέρους εθνικών συμβολισμών, τοπικών παραδόσεων και πολιτισμικών διαφοροποιήσεων. Η Ακρόπολη συναιρεί και συνεγείρει και ταυτόχρονα προσφέρεται ως ένα θέατρο τελετουργίας, εθιμοτυπίας, φωτογραφικής απαθανάτισης, διαμαρτυρίας, καινοτομίας και παράδοσης.
Η Ακρόπολη παραμένει, πέραν του εαυτού της, της εικόνας της και του συμβολισμού της, μια πολύ προσωπική υπόθεση για τον καθένα ξεχωριστά. Παραμένει ένας συγγενής εξ αίματος, μια πηγή αναβλύζουσα. Θα γεννά περηφάνια με την ευκολία που θα γεννά εντάσεις και αντιπαραθέσεις. Από τους οπαδούς μιας ποδοσφαιρικής ομάδας και από τους διαμαρτυρόμενους συνδικαλιστές που θέλουν να ορίσουν την κοινωνική ορατότητά τους στο ανώτατο δυνατό επίπεδο έως τον ανώνυμο τουρίστα ή τον επίσημο προσκεκλημένο στη χώρα μας, η Ακρόπολη παράγει διαρκώς νέα κοινωνική ύλη… Η Ακρόπολη μας συμπεριλαμβάνει. Ερήμην μας.