Εφημερίδα Η Αξία
16 Νοεμβρίου 2013
Η αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να μπει σε τροχιά ανάκαμψης είναι πασιφανής. Μολονότι η πλειονότητα της κοινής γνώμης τού πιστώνει τη συμβολή του στην πολιτική σταθερότητα της χώρας, εντούτοις το ίδιο δεν φαίνεται να εισπράττει οφέλη. Το γεγονός αυτό θέτει εύλογα ερωτήματα ως προς τις δυνατότητες και προοπτικές του.
Η οικονομική κρίση που ενέσκηψε στη χώρα έπληξε περισσότερο την κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ. Η αποκαλούμενη μεσαία τάξη, που ήταν η κύρια δεξαμενή του, βιώνοντας τις συνέπειες των πολιτικών του, το εγκαλεί για τις κυβερνητικές ευθύνες του και πλέον το αποστρέφεται. Άλλωστε, το πολιτικό οικοδόμημα της επίπλαστης ευημερίας και ανάπτυξης, πάνω στο οποίο στήριξε την πολύχρονη παρουσία και διαδρομή του, κατέρρευσε.
Η διάρρηξη των σχέσεων του ΠΑΣΟΚ με τις δυνάμεις που το στήριξαν φαίνεται να είναι οριστική, ενώ η αναζήτηση νέου ακροατηρίου καθίσταται ακατόρθωτη, διότι επιχειρείται να επιτευχθεί με τις παλιές πολιτικές και τους εκπροσώπους των. Ως πολιτικό προϊόν εμφανίζεται φθαρμένο και απαξιωμένο. Παραμένει αγκυλωμένο σε ξεπερασμένους φορμαλισμούς, παλιές προσεγγίσεις και ιδέες. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις.
Η απουσία νέας στρατηγικής τού στερεί τη δυνατότητα να ανασυνθέσει τον πολιτικό του λόγο, να τον επικαιροποιήσει, προσαρμόζοντάς τον στα νέα δεδομένα. Χωρίς προτάσεις και θέσεις επαναλαμβάνει τον παλιό κακό εαυτό του. Το στρατηγικό του κενό το αφήνει μετέωρο, χωρίς διακριτό στίγμα. Το αυτοπεριορίζει σε έναν συμπληρωματικό ρόλο. Χαρακτηριστικό του γεγονότος είναι η ετεροβαρής σχέση του με τον κυβερνητικό συνεταίρο του.
Ταυτόχρονα, έχοντας το άγχος της επιβίωσης, συμπαρασύρεται από τις εξελίξεις, αδυνατώντας να εναρμονιστεί με τις εθνικές προτεραιότητες. Οι παρεμβάσεις του είναι αποσπασματικές, αντιφατικές, ακόμη και αμφίσημες. Τα παραδείγματα χαρακτηριστικά: Στις αρχές του καλοκαιριού έθεσε ως θέμα μείζονος σημασίας τη μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση. Πρόσφατα, συντάχθηκε με τις συνδικαλιστικές ηγεσίες εργαζομένων και εργοδοτών που αντιστέκονταν στο άνοιγμα των καταστημάτων ορισμένες Κυριακές του χρόνου, για να βρεθεί τελικά σε δυσαρμονία με την πλειονότητα της κοινής γνώμης που έβλεπε το μέτρο θετικά. Και σήμερα στο ζήτημα της φορολόγησης των ακινήτων αναδεικνύεται σε όλο της το μεγαλείο η πελατειακή λογική κάποιων βουλευτών του.
Οι προσωπικές στρατηγικές είναι εμφανείς σε όλα τα επίπεδα. Μεγαλοστελέχη που ψάχνονται, βουλευτές που σκιαμαχούν και λαϊκίζουν, τοπικοί και αυτοδιοικητικοί παράγοντες που αποβλέπουν στην επόμενη μέρα, δημιουργούν φυγόκεντρες τάσεις, υπονομεύοντας κάθε έννοια συλλογικότητας. Το ΠΑΣΟΚ πλέον περισσότερο μοιάζει με έναν αποδεκατισμένο στρατό, με έντονα τα στοιχεία της φθοράς, της κόπωσης και της αυτοπαραίτησης. Βρίσκεται στη δίνη μιας πολλαπλής κρίσης, αδυνατώντας να βρει τρόπους διεξόδου. Η απουσία ενός συνεκτικού ρεαλιστικού πολιτικού σχεδίου και η έλλειψη αξιοπιστίας επιτείνουν και την κρίση εμπιστοσύνης.
Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με την αφύπνιση του κομματικού πατριωτισμού ούτε με την επίκληση της ιστορικότητας της προοδευτικής παράταξης. Αν δεν αναληφθούν πρωτοβουλίες που θα ισοδυναμούν με νέα θεμελίωση το μόνο που θα επιτύχει είναι η ανακύκλωση των σημερινών του αδιεξόδων. Το κενό πολιτικής εκπροσώπησης που έχει δημιουργηθεί στον χώρο της Κεντροαριστεράς, δεν μπορεί να το καλύψει σε καμιά περίπτωση η σκιά ενός άλλοτε πολυδύναμου και κραταιού κόμματος.
Το ΠΑΣΟΚ, παραμένοντας αποσβολωμένο από τη συντριπτική εκλογική ήττα που υπέστη, δεν προχώρησε στην ουσιαστική αποτίμηση και αναθεώρηση των πολιτικών του. Ταυτόχρονα, αποξενωμένο από τις πραγματικές ανάγκες και απαιτήσεις της χώρας, παραμένει προσηλωμένο στο πολιτικό υπόδειγμα μιας άλλης εποχής. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στον ΣΥΡΙΖΑ, ένα άλλο πολιτικό σχήμα, το οποίο απέκτησε έντονη δυναμική, λόγω της οικονομικής κρίσης, να οικειοποιηθεί και να λεηλατήσει τον χώρο του, καλύπτοντας το κενό που άφησε το άλλοτε κραταιό και πολυδύναμο κόμμα.
Τα ιστορικά πολιτικά ρεύματα ανασυντίθενται όταν πραγματοποιούν βαθιές τομές και αλλαγές στην ταυτότητά τους. Το βρετανικό Εργατικό Κόμμα, για παράδειγμα, διαβαίνοντας την έρημο μιας δεκαοκτάχρονης πολιτικής απαξίωσης, μπόρεσε να ξεπεράσει την υπαρξιακή κρίση του, προχωρώντας σε μια τολμηρή και ουσιαστική ανατοποθέτηση. Οι Νέοι Εργατικοί του Τόνι Μπλερ συνιστούσαν πράγματι μια νέα πολιτική έκφραση, η οποία δεν θύμιζε σε τίποτα το παρωχημένο και αποστεωμένο Εργατικό Κόμμα. Οι αλλαγές ήταν σαρωτικές. Εγκαταλείποντας τις ιδεοληψίες και τις εμμονές του παρελθόντος, αποδεσμεύτηκαν από τον συντηρητισμό, τον κρατισμό και τον συντεχνιασμό των εργατικών συνδικάτων. Με μια σύγχρονη στρατηγική μπόρεσαν να απευθυνθούν σε νέες κοινωνικές δυνάμεις, ανασυνθέτοντας την πολιτική και εκλογική τους βάση.
Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει να ελπίζει τίποτα όσο μένει καθηλωμένο στην επανάληψη του παλιού εαυτού του. Ούτε μπορεί να προσδοκά την επανάκαμψη των δυνάμεων που το εγκατέλειψαν. Θα μπορούσε να μπει σε τροχιά ανάκαμψης, αν εγκατέλειπε τις μονομέρειες και αυταρέσκειες του παρελθόντος, αν υιοθετούσε ένα νέο πολιτικό υπόδειγμα και μια εμπροσθοβαρή στρατηγική που θα του επέτρεπαν να επικοινωνήσει με ένα νέο ακροατήριο.