Του Γιώργου Πανταγιά
Το παρελθόν θέλουμε δε θέλουμε υπάρχει για να μας υπενθυμίζει τις επιτυχίες αλλά και τις αποτυχίες μας. Ή για να επικαλεστώ και τον Στάθη Καλύβα, «τις καταστροφές και τους θριάμβους». Ουσιαστικά μπαίνει σφήνα ανάμεσα στον παρόντα και στο μέλλοντα χρόνο κρατώντας τις μνήμες μας ζωντανές. Με άλλα λόγια λειτουργεί και ως πυξίδα προκειμένου να αξιοποιήσουμε τα δυνατά μας σημεία, αλλά και να αποβάλλουμε τα αδύνατα. Έτσι άλλωστε εξηγείται και η αμφιθυμία με την οποία το αντιμετωπίζουμε.
Το παρελθόν το φοβούνται εκείνοι που ντρέπονται γι’ αυτό, εξαιτίας των πράξεων και των συνεπειών τους. Απεναντίας το επικαλούνται όσοι είναι υπερήφανοι για τη διαδρομή τους και τα επιτεύγματά τους. Το παράδοξο είναι ότι όσοι το κρύβουν δεν έχουν απεξαρτηθεί πλήρως απ’ τις παθογένειες του. Ωστόσο το αντίθετο συμβαίνει όταν το αποτύπωμα σου είναι θετικό. Όχι μόνο δεν μένεις εγκλωβισμένος σε αυτό, απολαμβάνοντας την αξία σου, αλλά προβληματίζεσαι για τα τεκταινόμενα αναζητώντας νέους δρόμους.
Το βέβαιο είναι ότι στο πεδίο της πολιτικής οι δύο αυτές αντιδράσεις αντανακλώνται με τον πιο έντονο και ισχυρό τρόπο. Η πρώτη έχει βασικό χαρακτηριστικό της το φόβο, επιδιώκοντας τη συγκάλυψη και την αποσιώπηση. Όμως στον αντίποδα της βρίσκεται η δεύτερη, όπου επενδύοντας στις γνώσεις και στις εμπειρίες δε φοβάται την αξιολόγηση και αποτίμηση. Τα παραδείγματα είναι πολλά και αποκαλυπτικά.
Ο φόβος που προκάλεσαν στο κυβερνών κόμμα οι πρόσφατες εκμυστηρεύσεις του πρώην Υφυπουργού Οικονομικών Πέτρου Δούκα, για το φονικό καλοκαίρι του 2007 επιβεβαίωσε με τον καλύτερο τρόπο τις γαλάζιες ενοχές. Τα τραγικά γεγονότα των πυρκαγιών στην Ηλεία και οι συνακόλουθοι χειρισμοί της τότε κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή, υπήρξαν μνημείο πολιτικής και διαχειριστικής ανεπάρκειας και πρωτοφανούς κυνισμού.
Τα όσα διαμηνύθηκαν στη χαζοχαρούμενη παρέα της Σπάρτης, ήταν εύλογο να προκαλέσουν αμηχανία και αναστάτωση. Και το σημαντικότερο να υπενθυμίσουν στην ευρύτερη κοινή γνώμη τις ευθύνες των κυβερνώντων. Το παρελθόν τους δεν παύει να τους ακολουθεί. Εξ’ ου και καιρό τώρα προσπαθούν να εξοβελίσουν από τον πολιτικό ορίζοντα τη μοιραία διετία της χρεωκοπίας 2007-2009.
Τα γεγονότα όπως έλεγε ο Φρανσουά Μιτεράν, είναι ξεροκέφαλα. Δεν αποκρύπτονται. Ούτε ακυρώνονται. Πόσο μάλλον, όταν συνδέονται με ανομολόγητες πράξεις και βιωματικές ενοχές. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός ήταν αποτέλεσμα μιας αλόγιστης και ανέμελης διακυβέρνησης. Η απώλεια ελέγχου του δημοσίου χρέους, των ελλειμάτων και των καταναλωτικών δαπανών του δημοσίου, δεν συγκαλύπτεται με τα ακατάληπτα επιχειρήματα που επικαλούνται σήμερα οι τότε ιθύνοντες, προσπαθώντας να μετακυλήσουν τις ευθύνες τους σε άλλους. Οι αποκαλύψεις του Πέτρου Δούκα πέρα απ’ τον ακραίο κυνισμό τους, ήρθαν να μας δείξουν πως η αμεριμνησία, η ελαφρότητα, ο τυχοδιωκτισμός και ο αμοραλισμός οδηγούν στην εκτροπή.
Έτσι λοιπόν το παρελθόν αντί να δημιουργεί αναταραχή στο χώρο της κυβερνητικής παράταξης, χρήσιμο είναι να αντιμετωπιστεί με περίσκεψη, με υπευθυνότητα και πρωτίστως με κριτική διάθεση και ειλικρίνεια. Η αμφισβήτηση της πραγματικότητας δε συνάδει με τις διακηρύξεις να επικρατήσει η πολιτική κουλτούρα της ευθύνης. Η φιλελεύθερη Δημοκρατία εδράζεται σε μια αυτονόητη παραδοχή για να θυμηθούμε και τον Μαξ Βέμπερ: Την ηθική της πεποίθησης οφείλει να υπερκερνά η ηθική της ευθύνης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέδειξε ενάργεια πριν και μετά την εκλογή του στην Πρωθυπουργία. Αποστασιοποιήθηκε από πράξεις και ενέργειες που πρόσβαλλαν το κοινό αίσθημα. Κορυφαίο παράδειγμα η άρνηση του να υποστηρίξει την εκλογή του Προκόπη Παυλόπουλου στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Μάλιστα απέφυγε επιμελώς να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα της αμέριμνης νεοκαραμανλικής περιόδου. Εντούτοις συνιστά αναδίπλωση, η τωρινή του προσπάθεια να συγκαλύψει μια σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης πολιτικής ιστορίας. Με την επιλογή του να προτάξει τις εσωκομματικές ισορροπίες, το σίγουρο είναι ότι απομειώνει τα αποθέματα της αξιοπιστίας του.